Coi chừng “mang vạ” vì Xáo Tam Phân dỏm
Liên tục trong thời gian gần đây nhiều người tiêu dùng phản ánh đến Văn phòng khiếu nại người tiêu dùng phía Nam là sau khi sử dụng “thần dược” xáo tam phân bị một số biểu hiện như: sưng phù cơ thể, buồn nôn, hoa mắt, đi kiết, đại tiện phân lỏng, bệnh tình không thuyên giảm… Vì đâu nên nổi?!
Xáo tam phân “dỏm”
Để giải đáp thắc mắc trên, chúng tôi đã cùng với Lương y Nguyễn Nam Hoàng- Trưởng phòng dược liệu Công ty TNHH Dược liệu Nam Việt - Khánh Hòa, người có hơn 15 năm “gắn bó” với “ thần dược” xáo tam phân khảo sát khu vực chợ dược liệu lớn nhất phía Nam trên đường Hải Thượng Lãn Ông, Triệu Quang Phục… ở quận 5 TP.HCM.
Trong vai người bệnh cần mua cây xáo tam phân về dùng, chúng tôi đã tiếp xúc với nhiều cửa hàng có bày bán rễ và thân cây được cho là “xáo tam phân”.
Cầm thử một vài mẫu quan sát và thử vị những rễ cây mà người bán đang nhiệt tình tư vấn mời chào và khẳng định đó là “rễ xáo tam phân thật 100%”, ông Nam Hoàng nhận xét: “ Bản thân tôi đã tiếp xúc nhiều với cây xáo tam phân, song không thể khẳng định được ngay đó có phải là hàng thật hay giả, bởi hình dáng bên ngoài chúng rất giống xáo tam phân. Ngay cả bản thân cây xáo tam phân, nếu khai thác ở khu vực khác nhau chúng sẽ cho màu sắc, hình dáng , mùi vị khác nhau. Tuy nhiên khi ngửi chúng có mùi hơi hắc và có vị đắng hơn so với xáo tam phân thật.Vì vậy có thể khẳng định đây không phải là “thần dược” xáo tam phân”.
Theo ông Hoàng, loại cây này có nhiều ở khu vực Nam Trung bộ mà dân thường gọi là cây vú bò.Còn ở khu vực Núi Sam, Châu Đốc, An Giang người ta gọi là cây rễ mọi.Loài cây này có hình dáng bên ngoài rất giống xáo tam phân, nhưng lá có bản lá to và mỏng hơn lá xáo tam phân. Chúng có mùi không thơm dịu dễ chịu và có vị đắng hơn xáo tam phân một chút. Khi bệnh nhân sử dụng loại cây “thần dược” giả này không có giá trị làm thuốc và nếu sử dụng nhiều sẽ dẫn đến táo bón, kiết lỵ khó chịu trong người và một số biểu hiện khác, nguy hiểm hơn có thể tử vong.
Về giá bán cũng có sự chênh lệch đáng kể. Cụ thể, xáo tam phân tươi chưa chế biến hiện được thu mua tận gốc ở xã Ninh Vân, Thị xã Ninh Hòa, Tỉnh Khánh Hòa khoảng 680.000- 700.000đồng/kg, nhưng ở khu chợ dược liệu Hải Thượng Lãn Ông chỉ bán với giá 1,2 triệu đồng/kg ( 1 kg khô tương đương 2 kg tươi).
“Săn”lỏi xáo tam phân
Ngoài rễ, lỏi của “thần dược” hiện đang được giới “đại gia” săn hàng rất dữ. Theo ông Lý Chiêu nhân viên cửa hàng dược liệu N.A, Hải Thượng Lãn Ông, quận 5 cho biết, phần tốt nhất của cây xáo tam phân chính là lõi của nó. Bởi để có một khúc lõi, cây xáo tam phân phải có ít nhất vài chục năm tuổi. Chúng có mùi thơm đặc trưng, ngửi vào cho cảm giác dễ chịu. Về công năng, lỏi xáo tam phân có khả năng trị bách bệnh…
Tiếp chuyện với anh Tony Vương, Việt kiều Canada, đangy sống tại Vancouver, người vừa đặt mua được 0,5kg lõi xáo tam phân với giá 1.000 CAD ( khoảng hơn 20 triệu đồng). Anh Tony cho biết: “ Gia đình tôi kinh doanh dược liệu sống từ năm 1976. Thời gian gần đây, có nhiều bệnh nhân tới hỏi mua xáo tam phân, đặc biệt là lỏi của cây này. Do bên Canada không có nguồn cung cấp, nên tôi phải về tận Việt Nam
Theo anh Tony, lỏi xáo tam phân khó kiếm tựa như trầm.Song, hiện nay tại nhiều cửa hàng ở khu dược liệu Chợ Lớn được rao bán “vô tư”.Để kiểm chứng Lương y Nam Hoàng đã yêu cầu cửa hàng NT ở đường Lương Nhữ Học cho xem thử một khúc lỏi “thần dược”. Sau khi nhận được mẩu rễ, anh Hoàng rất bất ngờ vì nó không giống như những gì mình biết, bởi hình dạng bên ngoài khác hoàn toàn với những rễ cây xáo tam phân tôi được nhìn thấy. Tuy cũng có mùi thơm, nhưng không phải là mùi đặc trưng, mà điều này chỉ có người trong nghề mới nhận biết.
Như vậy, để mua được một khúc lỏi xáo tam phân “xịn” chừng 1/2kg, ngoài giá cả còn phải có am hiểu về cây thuốc này. Thế nhưng có nhiều người chưa biết gì về mặt hàng này, chỉ nghe đồn thổi và sự quảng cáo của người bán đã bỏ cả chục triệu đồng mua về sử dụng.
Ông Nguyễn Văn Đ, ở đường Bà Hom, quận Bình Tân, TP.HCM có người nhà bị bệnh gan khá nặng đã không ngần ngại“ Tôi mua 0,6 kg lõi xáo tam phân có giá 18 triệu đồng mang về nấu thuốc cho người nhà dùng để chữa bệnh. Thế nhưng, uống gần hết khúc lỏi “thần dược” mà bệnh tình của vợ tôi không hề thuyên giảm, mà còn có triệu chứng nặng thêm. Bức xúc, tôi trở lại nơi bán là cửa hàng NNĐ ở đường Hải Thượng Lãn Ông khiếu nại thì họ bảo, phải uống chung với nhiều thứ thuốc khác nữa mới hiệu nghiệm, ấy thế mà trong lúc tôi đến mua họ không hề nói vậy…”.
Theo lương y Nguyễn Nam Hoàng, phần tốt nhất của cây xáo tam phân chính là lõi (có trong rễ xáo tam phân lâu năm) và chỉ những cây nhiều năm tuổi mới có phần này. Chúng cho lượng tinh dầu chứa dược tố cao nhất, có thể cao gấp 100 lần so với phần rễ bình thường nên công dụng khá cao. Chẳng hạn, khi đau bụng hay khó ở trong người, người bệnh cạo lấy một ít thành dạng bột pha với nước nóng uống vào sẽ hết đau ngay.
Để nhận biết đâu là lỏi xáo tam phân “xịn”, nếu muốn biết ngay bằng sự quan sát trực quan và cảm nhận, người tiêu dùng chỉ cần thử hơ mẩu lõi rễ đó trên ngọn lửa. Chúng sẽ cháy như keo và tỏa ra hương thơm rất dễ chịu. Còn những loài rễ khác sẽ không cho hiện tượng này. Đặc biệt, hiện nay lõi xáo tam phân rất hiếm khi mà cây non còn bị triệt tiêu, do vậy không có cây lâu năm làm sao kiếm được lõi để bán đại trà?!
Đừng tự ý mua dùng
Lương y Nguyễn Nam Hoàng khuyến cáo: “ Thân và rễ cây xáo tam phân có lượng độc tố rất thấp không đáng kể ( hầu như không tìm thấy độc tố) nên việc sử dụng đúng liều lượng theo thể trạng bện tình thì cây xáo tam phân sẽ an toàn và rễ xáo tam phân dùng trong điều trị bệnh thường kết hợp với các vị thuốc khác sẽ cho kết quả tốt hơn, và tình trạng như nhiều người tiêu dùng đã phản ánh sẽ không sảy ra. Do đó, nếu có tình trạng sưng phù, ói mửa, đi kiết sau khi sử dụng xáo tam phân thì chỉ có khả năng: Bệnh nhân đã sử dụng không đúng cây xáo tam phân, hoặc sử dụng liều lượng không phù hợp với thể trạng.
Xáo tam phân dỏm bày bán tràn lan ở khu chợ dược liệu
Mặt khác hiện nay do sau khi công dụng của cây xáo tam phân được công bố rộng rãi, bệnh nhân từ khắp nơi tìm kiếm sử dụng cây thuốc, dẫn đến cây xáo tam phân có giá tăng từng ngày khiến nhiều người dân địa phương ở khu vực Nam trung bộ ( Khánh Hòa, Ninh Thuận, Phú Yên…) đi “săn” cây bán kiếm tiền, mặc dù bản thân họ cũng không thể phân biệt chính xác cây xáo tam phân với những cây gần tương đồng với xáo tam phân. Đồng thời mang bán lại cho các đầu nậu thu mua xáo tam phân, mà những người này cũng rất mơ hồ về cây xáo tam phân “xịn”, nên việc họ“ vô tình “ bán nhầm cho bệnh nhân, dẫn tới việc sử dụng không những không hiệu quả mà làm cho bệnh tình nặng thêm.
